Podstawą gospodarki finansowej jest księgowość budżetowa. To nic innego jak plan dochodów i wydatków zwany też planem finansowym jednostki budżetowej.
W samorządowych i państwowych jednostkach budżetowych mogą występować różne formy prowadzonej działalności. Mogą polegać one na wyłącznie nieodpłatnym świadczeniu usług związanych z użytecznością publiczną, nieodpłatnym świadczeniu usług i pobieraniu opłat za świadczenia usług czy też polegające na wyłącznie odpłatnym świadczeniu usług z zakresu użyteczności publicznej.
Ponadto koszty rodzajowe jednostek państwowych i samorządowych dzielą się na koszty stanowiące nieopłacone zobowiązania, na wydatki danego roku budżetowego oraz koszty amortyzacji, które same w sobie nie stanowią wydatku. Najważniejszymi podmiotami księgowości budżetowej są jednostki budżetowe, samorządowe zakłady budżetowe, agencje wykonawcze, które odprowadzają nadwyżkę środków finansowych. Za koszty i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów odpowiedzialne są instytucje gospodarki budżetowej. Przychody funduszy celowych pochodzą ze środków publicznych, a ich koszty ponoszone są na realizację zadań publicznych. Ewidencja dochodów budżetowych tak samo jak księgowość budżetowa jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania sektora gospodarki pieniężnej.